ALTIN MADENCİLİĞİ İLE NE OLUYOR?
ALTIN MADENCİLİĞİ İLE NE OLUYOR?
DR. EŞREF ATABEY
Jeoloji Yüksek Mühendisi / Tıbbi Jeoloji uzmanı / Yazar
“Madeni kim üretiyor, bundan kimin kazancı var; üretilen madene ne oluyor; üretildiği yerde geride ne bırakılıyor; madenden kazanılanlar ülke insanının refahına, yaşam kalitesine yansıyor mu?” sorularını sorduğumuzda bunun cevabı gayet açıktır.
Madencilik ve ilgili endüstriler bir ülkenin sosyo-ekonomik kalkınması için gereklidir. Ancak altın madenlerine özel olarak baktığımızda, bunların oluşturulması ve elde edilmesinde siyanür ve kimyasallar kullanılması yönüyle işletilmesinden kaynaklanan çevre üzerinde önemli olumsuz etkilerin olduğunu görebiliyoruz.
Daha fazla doğa tahribatına yol açılmamasını, yaşamımız için zorunlu ihtiyaç olan toprağın, suyun ve havanın kirletilmesini istemiyorsak tüketim alışkanlıklarımızı değiştirmeliyiz.
Yoksul kesim kat, yat, uçak alamayacaklarına, her yıl araba modeli, sık sık akıllı telefon değiştiremeyeceklerine, pırlanta, altın, altın varaklı çatal, bıçak, koltuk alamayacaklarına, rezidanslarda, villalarda, köşklerde oturamayacaklarına göre sonuçta madeni tüketen, madenden yapılan ürünleri kullananlar, enerjiyi, hammaddeyi en fazla tüketenin de varsıllar olduğunu dolayısıyla, madencilik adı altında doğayı en çok tahrip edenlerin, çevre kirliğine yol açanların da, madeni çıkaranın da, işleyenin de, satanın da, madenden elde edilen malzemenin hangisinin kullanılacağını tayin edenin en fazla varsıllar olduğunu, buna karşın Madenciliğin yol açtığı çevre kirlenmesini, doğanın, toprağın, suyun ve havanın kirletilmesini önlemek isteyenlerin de varsıllar olmadığını söyleyebiliriz.
Dünyada üretilen altının yüzde 46,5’i mücevherat, yüzde 24’ü yatırım, yüzde 23’ü Merkez Bankası, yüzde 6,5’i teknolojide kullanılıyor.
Bu oranlara bakıldığında ‘’altın’’ın yüzde 93,5 gibi neredeyse tamamına yakın bir oranı diğer metalik ve endüstriyel minerallere göre bir ihtiyaçtan değil, mücevherat ve yatırım tutkusu için üretildiğini söyleyebiliriz. Gerekli olan elektronikte kullanımı sadece yüzde 6,5 dolayında kalmaktadır.
Bu durumda, altın, mücevheratta ve yatırımda kullanılmasa ne olur? Para altından yapılmasa ne kaybedilir? Öyleyse altına ihtiyaç var mı? Altın üretmeye ihtiyaç kaldı mı? Elektronikte kullanılacak kadar altın Dünyada ve Türkiye’de yetecek kadar mevcut hatta artar durumda. Öyleyse daha fazla altın üretmeye ihtiyaç kalmamıştır.
Madenler milyonlarca yılda yerkabuğunda oluşmuş ve bir daha yerine konulamayan ulusal değerlerimizdir. Her madenin olduğu gibi altın cevherinin de ömrü kısadır.
Madenlerimiz Kamu eliyle, gerektiği kadar, tüm çevresel önlemler alınmak suretiyle yurt içinde işlenmelidir.
Ancak üretilmesi için siyanür ve kimyasallara ihtiyaç bulunan Ülke genelindeki altın madeni işletmeleri kapatılmalı ve ocaklar rehabilite edilmelidir.
Altın madenciliğinin çevresel etkilerini maddeler halinde sıralayacak olursak;
-Altın madenciliğinden kaynaklı asidik ve ağır metallerce zengin sular tarım topraklarını kirletir.
-Maden ocaklarıyla, arazinin fiziksel yapısı bozulur; toprağın erozyonu hızlanır.
-Yer altı ve üstü su dengesi bozulur.
-Tarım, orman ve rekreasyon alanları zarar görür.
-Patlatmalarla su kaynakları kaybolur, gürültü kirliliği olur.
-Patlatmalarla oluşan sarsıntıların tetiklediği heyelanlar olur.
-Tozlar havayı, toprağı ve suyu kirletir.
-Su kaynaklarının kuruması, bitkilere zararı, nakil yollarının açılması suretiyle trafik artışı ve yolların oluşturduğu parçalanma yaban hayata zararı olur.
-Altın ocakları terk edildikten sonra geride devasa çukurlar bırakılır; çevresinde koruma önlemi alınmadığından, insanlar ve hayvanlar için tehlike oluşturur.
-Terk edilen ocakların yerleşim yerlerine yakın olanları genellikle inşaat ve hafriyat atığı, katı çöp depolama alanı olarak kullanılır.
-Kontrolsüz ve denetimsiz olduğu çevreye verdiği zararlarından açıkça görülen altın ocakları faaliyetleriyle parça parça tükettiğimiz şey aslında tüm canlılara hayat veren, canlıların yaşamı için gerekli olan, toprak, gıda ve sudur.
Kaynaklar
Eşref Atabey. 2023. Madencilik ve Çevre. 196s. Sarmal Kitabevi. İstanbul.
Eşref Atabey. 2010. Türkiye’de İnsan Kaynaklı Unsurlar ve Çevresel Etkileri. MTA Yerbilimleri ve Kültür Serisi: 7, 286s.
Eşref Atabey. 2024. ’’Altın’’ madenciliğinin ekosistem ve iklime etkisi
https://www.bodrumguncelhaber.com/altin-madenciliginin-ekosistem-ve-iklime-etkisi/
