ALİ DİZDAR YAZDI: AĞAÇ BÜKÜCÜLERİ GAYIKÇILAR “OLMAYİ ” Ali DİKAN…

ALİ DİZDAR YAZDI

AĞAÇ BÜKÜCÜLERİ GAYIKÇILAR

“OLMAYİ ” Ali DİKAN…

Eski günün şartlarında Bodrum’da yaşayanların birçoğu denizci olmak zorunda idiler. Çünkü üç tarafı deniz olan bir yarımadada yaşıyorlardı. Ulaşımını deniz yoluyla sağlıyor, geçiminin önemli bir bölümünü de denizden elde ediyorlardı. Denizle uğraşmak gereği tekneye ihtiyaçları vardı. Adalardan Bodrum’a göçen Giritliler gelirlerken birçok tekne getirmişlerdi ancak yenilerini yapabilecek ya da mevcut olanları tamir edebilecek sanata sahip olan ve bilen yoktu. Osmanlı burada her ne kadar tersane kursa da zamanla tersane terk edilmiş usta da kalmamıştı. İhtiyaç olan tekneleri adalardan satın alıp getiriyorlardı. “NAMİ’nin MEMET” isimli kişi bu mesleği yapabilmeyi kafasına koyup Kalimnos adasına gitmiş ve tekne yapım tersanesinde tekne yapımını gizlice gözetleyerek tekne yapım usullerini öğrenip gelip Bodrum’da tekne yapmaya başlamış.

“NAMİNİN MEMET”i tekne yapım mesleğini ilk ateşleyen isim olarak hatırlarız. Bu işin okulu yoktu, meslek, usta çırak ilişkisiyle günümüze kadar aktarıldı. Hangi tekne ustasını ele alırsanız alın Naminim Mehmet’in çırağı Ziya GÜVENDİREN ustaya ya da onun çıraklarına kadar gider.

Yaşamını deniz kenarında kurgulayan Kumbahçe Mahalleli gençler ki bu gençler Girit göçmen ailelerin çocuklarıdır. Hem meslek kıtlığı hem de sevdiği mesleği yapma isteğinin getirisi ile tekneciliğe sarıldılar. Bugün tekne ustalarını saydığımızda çoğunluğunun Girit göçmeni kökenli olduğunu görürüz. “OLMAYİ” lakaplı Ali DİKAN da onlardan biridir.

Eski yaşamımızda Bodrumlular meslek seçerken ki ona seçmek de demeyelim otomatikman baba mesleği devir alınırdı. Ya da babanın yaptığı işte ihtiyacı olan elemanı olarak çalıştırılan çocuklara baba mesleği yapışır kalırdı. Ali DİKAN biraz da kardeşlerin en küçüğü olması avantajını kullanarak hiç kimsenin yönlendirmesini kabullenmeyim tekne yapımcılığını seçmişti. Elbette ki etrafındaki yaşam döngüsünden etkilenmekteydi. Herkesin Giritli Mahallesi dediği Kumbahçe Mahallemizde ahalinin çoğunluğu denizle ilişkili işler yapıyordu.

Ali DİKAN’dan dinleyeceğimiz hayat hikayesi Bodrum’un tekne yapımcılığı mesleğini seçenlerin geçirdiği evrelerden bir tanesini yansıtmaktadır. Üstelik hem tekne ustası hem çekekçi hem de mavi yolculuk yapan kaptan olarak çalışan ender örneklerden biridir. Daha nice hikayeler açığa çıkmayı beklemektedir. Umarım bana nasip olur.

FOTO OLM 001

Dedem İbrahim DİKAN Girit’in İspirlonga adasında yaşamakta iken. Oğlu babam Mehmet henüz 3-4 aylıkmış. Adaya cüzzamlıları yerleştirmeye başladıklarından zaten birkaç ölü doğumdan sonra doğan ve yaşatabildikleri ilk çocukları hastalık kapacak korkusuyla Türkiye’ye gitmeye karar vermişler. Ve direk olarak Girit’ten Bodrum’a gelmişler. Babamın nüfusunda Hicri 1313 tarihi yani 1897 yazdığına göre tahminen o yıl gelmişler.

FOTO OLM 002

Bodrum’a yerleştikten sonra dedem bir tekne edinip adını “Nimet-i Zafer” koyup İzmir’den Antalya’ya kadar olan limanlar arasında eşya taşıma işi yapmaya başlamış. O zamanlar kara yolu zayıf olduğundan taşınması gereken eşyalar, bilhassa bakkaliye malzemeleri kıyı kentlerine denizden ulaştırılıyormuş.

Türkiye kıyılarına yakın olan adalar henüz Osmanlı hakimiyetinde olduğundan bu ticari seferleri arasında adalar da varmış. Bir seferi esnasında Kalimnos Adasına uğradığında tanıştığı süngercilik işiyle uğraşan bir kadın ona FORMA DALGIÇ elbisesini tanıtmış ve alması için iknaya uğraşmış. Dedem önce dirense de sonunda ikna olup bir FORMA DALGIÇ takımı satın almış ve Bodrum’a getirmiş.

O zamanlar Bodrum’da KANGAVA süngerciliği vardır ancak henüz dalgıçlıkla sünger toplayıcılığı başlamamıştır. Dedem Bodrum’a dalgıç takımlarını getiren ve dalgıç teknesini oluşturan ilk kişi olmuş. Teknesini dalgıç teknesi haline getirdikten sonra mahallenin gençleriyle eğime başlamışlar. Dalgıçların ilk eğitim yerleri Bardakçı Koyu açıkları olmuş ve dalgıçlar yetiştikten sonra süngerciliğe başlamışlar. Sonraki yıllar teknelerini çoğaltmaya başlamış 3-4 tekne ile birlikte sefere giderlermiş. Dedem en son “ATİLLA” isimli teknesini yaptırmış. Kumbahçe Mahallesinde evlerin arasında bir boşlukta yapılan “ATİLLA” Bodrum’da yapılan ilk tekne imiş. Yapan da Bodrum’un ilk tekne ustası “Naminin Memet”. Tekne yapımında çalışan çırağı da sonradan ustaların ustası olacak Ziya Usta ( Ziya GÜVENDİREN). Ziya usta buradan sonra kendi başına tekne yapmaya başlamış. Aldığı ilk tirhandil siparişinin ücreti olarak da kendisine de bir tekne yapma karşılığında KALİMNOS’ta iki tirhandil “TEPECİK” ve “GÜVEN” teknelerini yapmış. “TEPECİK”i müşteriye “GÜVEN”i kendisine yapmış.

“ÇAVUŞ” lakaplı babam Mehmet DİKAN ve “KİRNO” lakaplı Hasan ağabeyim dedemin teknesinde bir süre birlikte çalışmışlar. Anamur civarlarında sünger avcılığı seferinde dedem rahatsızlanıp vefat etmiş ve Anamur burnunda kıyıya gömmüşler. O zamanki olanaklar cenazeyi memleketine getirmeyi sağlayamıyordu.

FOTO OLM 003

Sünger dalgıçlığı ve avcılığında bu bir kaderdi sefer esnasında genellikle vurgun yiyerek vefat eden dalgıç arkadaşlarını en yakın kıyıya gömerlerdi. İmkanlar elvermediği için cenazeler evine bile getirilemezdi. Dalgıçlık yine usta çırak ilişkisiyle öğrenildiğinden dalma kuralları ile ilişkin çok bilgili değillerdi ve çok sık vurgun yeme olayı gerçekleşiyordu. Sakat kalmanın yanı sıra ölümler de fazlaydı. Bu nedenledir ki Akdeniz kıyıları böyle isimsiz mezarlarla doludur.

Ben 1947 de Bodrum’da doğdum 6 kardeşin en küçüğüyüm. Evimizin en büyüğü İbrahim Ağabeyim ilk okulu Bodrum’da bitirmiş. Babam oğlunun okumasını istediğinden ve Bodrum’da da başka okul olmadığından Babam onu İzmir’e okumaya götürmüş. Taşınıp İzmir’e yerleşmişler. Ağabeyim orta okul 2. sınıfında romatizmal bir hastalıktan dolayı okulu bırakmak zorunda kalmış. Türkçesi çok kıt olan ve konu komşu ile doğru düzgün anlaşamaması nedeniyle annem İnayet DİKAN İzmir’e daha fazla dayanamayıp dönelim Bodrum’a diye diretince dönmüşler. İbrahim Ağabeyim İzmir’de boş zamanlarında berberin yanında çıraklık yapmış ve berberliği iyice öğrendiğinden Bodrum’a gelince berber dükkanı Açmış. Uzun yıllar berberlik yaptı. Bodrum’da turizm parlayınca da berberliği bırakıp hediye dükkanı açıp çalıştırdı.

İbrahim Ağabeyimin bir küçüğü Hasan ağabeyim denize merak sardığından önce babamla birlikte sonra kendi başına süngercilik ve balıkçılık yaptı. Dedemin süngercilik işini babam devraldı babamın vefatıyla da işi Hasan ağabeyim devir almıştı. Onun küçüğü Ülfet ablam, Arap ARSLANSEREN ile evlendi, onun küçüğü Güner ablam Ali MAT ile evlendi ve Milas’a gitti. Onun küçüğü Seyfi ağabeyim bir yıl sünger dalgıçlığı yaptıktan sonra bırakıp ayakkabıcılığı seçti. O zamanlar Bodrum’da sandalet yapımcılığı zirve yapmıştı.

Biz çocukların en zevkli oyuncağı kendimizin yaptığı teneke kayıklar idi. Ve teneke kayık yüzdürmeyi hepimiz çok severdik ancak ben teneke kayıklarımı özene bezene yapardım. Okulda öğretmenimiz Nazlı VURAL bizlere resim yaptırdığında ben hep tekne resmi yapardım. Öğretmenim sen denizci mi olacaksın diye bana takılırdı.

Biz çocukları okullar kapandıktan sonra tatillerde boş bırakmazlar bir esnafa çırak verirlerdi. Babam beni de önce ayakkabıcı Rüştü ağabeyin yanına çırak verdi. Rüştü ağabey önüme bir teneke eğrilmiş monta çivisi döktü bunları düzelt dedi. Birkaç tane düzelttim ancak çekici parmağıma vura vura perişan oldum. Ben bu işi yapamayacağım diye bırakıp kaçtım. Sonra beni terzi “ATEŞLİM” lakaplı Mehmet Cemil ÇETİNER’in yanına verdi. Ateşlim o zamanlar Bodrum Spor ’un has oyuncusu idi. Terziliği de sevmedim, parmağıma bez sararlardı yüksük takıp iğne batmasın diye, hiç hoşlanmamıştım oradan da kaçtım. Babam beni yine Aydın BAZ isimli bir terzinin yanına çırak verdi. Oradan da kaçtım. İlk okul 2.sınıfta rahatsızlanmıştım o yıl okula gidemediğim için 2. sınıfı tekrarladım. 3.sınıfa geçtiğim yaz babam beni bir yere vermeden kendim gidip ünlü tekne ustası Ziya GÜVENDİREN’in yanına çırak girdim. Ziya ustanın yanında bir yaz çıraklık yaptım. İlkokul üçüncü sınıfta tekrar rahatsızlandım. Karnımda ve kasıklarımda müthiş ağrılar çekmiştim. Okula gidemediğim için o yıl da 3. Sınıfı tekrarladım. Hastalığım nedeniyle Ziya ustanın yanındaki çıraklığım da yarıda kalmıştı.

İlkokul 4.sınıftan 5. Sınıfa geçtiğim yaz tatilinde gidip ünlü tekne ustası Çolak EROL’un (Erol AĞAN) yanına çırak girdim. Erol AĞAN askerden dönmüş Ziya Ustanın yanında çalışırken sağ elini motorun kayışına kaptırıp bileğinden itibaren elini kaybetmişti ve ardından kendi dükkanını açmıştı.

Erol AĞAN elini kaybettikten ve kendi dükkanını açıp tekne yapmaya başlayınca lakabıyla ünlenmeye başlamıştı. Bir elini kaybettikten sonra ona ÇOLAK lakabını yakıştırmışlardı. Bizim buralarda lakap almak çok önemlidir. Kimseyi ismiyle tanımazlar lakabı onun tanınma kimliğidir. Üstelik lakabıyla ünlenmek daha prestijli hatırlanmaları getirir. O yüzden lakap olarak ne takılırsa takılsın kimse lakabından gocunmazdı.

Bana da lakabımı Ustam Çolak Erol vermişti. Çolak Erol şarkı söylemeyi çok severdi iş yerinde kafası estikçe şarkı söylerdi. Sık sık söylediği “Sen de Leyla’dan mı Öğrendin Cefakar olmayı” şarkısını söylerken ben de eşlik ederdim ancak “OLMAYI” kelimesini söylerken dilim sürçer “OLMAYİ” diye telaffuz ederdim. Erol ustam da benimle “olmayi” “olmayi” diye dalga geçerdi. “OLMAYİ” aşağı “OLMAYİ” yukarı derken bana lakap oldu.

İlkokulu bitirdikten sonra okumaya hevesim yoktu gidip Erol AĞAN’ın yanına devamlı çırak girdim. Okul hayatımızda yaz tatillerinde yaptığımız çıraklık artık bu mesleği tam manasıyla öğrenmek üzere tam zamanlı çıraklığa dönüşmüştü. Ancak benimle birlikte 5-6 çırak daha vardı. Çok kalabalık olmuştuk. Kalfamız da sonra tekne ustası olan Küçük ZİYA lakaplı Ziya TÜNAY idi. Bir piyade yapımı sırasında çalışırken Ziya ağabeye çıraklık yapıyordum, O tahtaları matkapla deliyor ben de çakıyordum. Erol Usta geldi beni kulağımdan tutup oradan uzaklaştırdıktan sonra Ziya’ya sen çakacaksın dedi. Ustamın kulağımı çekmesi bana çok dokundu. Ve ardından işi bırakıp kaçtım. Bizim zamanımızda bir çırak ustasından izin almadan bırak dükkandan kaçmayı tuvalete bile gidemezdi. Erol ustam bana çok kızmıştı yakalasa döverdi. Ancak artık o işten soğumuştum artık dönmem mümkün değildi. Bir daha da Erol Ustayla çalışmak nasip olmadı ben istemedim.

Çok uzun yıllar sonra İçmeler’de yaptığım bir tekneyi denize atmak üzere karadan yürütüyorken AĞANLAR tersanesinin önünden geçiyoruz. Erol usta çıkıp teknemi inceledi. “Ulen Ali senin ustaların böyle güzel tekne yapmayı bilmezler sen nereden öğrendin” diye seslendi. Erol Abe unuttun mu ben senin ilk çırağındım dedim. “Yok ulen olsa hatırlardım” diyerek de kızmıştı. Biraz düşünürsen hatırlarsın demiştim.

O gece uyuyamamış bunu düşünüp duruyormuş. Eşi İnci abla sormuş “neyin var niye uyku tutmadı” diye. Söylemiş “Ali DİKAN benim ilk çırağım olduğunu söylüyor ancak ben hiç hatırlamıyorum” demiş. İnci abla “nasıl hatırlamazsın, ben hatırlıyorum bana yazdığın aşk mektuplarını onunla gönderiyordun”. Demiş. Bunları bana çok sonra anlatmıştı.

Ben Çolak EROL’un yanından kaçtıktan sonra. Türbe deki tersaneye gittim. Şimdiki Liman içindeki Milta Marina’nın olduğu yer Osmanlı Tersanesiydi. Kalıntıları hala durmaktadır. Tersanenin arkasındaki sırt Osmanlı denizcilerinin de gömüldüğü şehitlik olup aynı zamanda Bodrum’a çok hizmetlerde bulunmuş Rodos mutasarrıfı (valisi) Kızılhisarlı Mustafa Paşa ve oğlu kaptanı derya Cafer Paşa’nın mezarları da bulunmaktadır. Burası “CAFER PAŞA TÜRBESİ” olarak kayıtlara geçmiş olsa da halk arsında kısaca TÜRBE diye anılır.

O zaman “DENİZASLANI” kardeşler (Engin, Ali Kemal ve Mustafa) Osmanlı Tersanesini çalıştırıyorlardı hem tekne yapımı hem de çekek işi yapıyorlardı. Gittim onların yanına girdim. Askere gidene kadar 7 yıl çalıştım. 1967 de askere gittim askerliğimi Dz.K.K.lığı İzmit-Derince Makine Sınıf Okulları’nda, Derince-Gölcük arasında servis yapan işkampavyada Serdümen olarak yaptım.

1969 da askerden döndükten sonra birlikte askere gittiğimiz. Acemi birliğinde ve serdümen kursu esnasında beraber olduğum meslektaşım “Mercan Mehmet” ile birlikte İzmir Bayraklı’da Fikret TACAR’ın tersanesinde çalışmaya başladık. Mehmet NALBANTOĞLU “Mercan Mehmet” lakabıyla tanınan Bodrum’un ünlü tekne ustalarındandır. Mehmet Nalbantoğlu deseniz kimse tanımaz ancak “MERCAN MEMET” dediniz mi herkes tanır. Dedim ya lakap önemlidir.

Lamine tekne yapımını İzmir’deki tersanede çalışırken öğrendim. Türkiye’de henüz Lamine yapım tekniği çok yaygın değildi. 8 aydır çalışıyorum ancak kazancımdan hiç para biriktiremiyordum. Benim ileride kendi dükkanımı açabilmem için para biriktirmeye ihtiyacım vardı. İzmir’de Mercan Mehmet ile birlikte ev tutmuştuk ve aldığım 25 lira yevmiye masraflara anca yetiyordu. Ustaya yevmiyemi 30 lira yap bu para bana yetmiyor dediğimde “yapamam beni kurtarmaz dedi” tamam o zaman ben işi bırakıyorum deyip 15 gün süre verdim. O bu söylediğimi ciddiye almamış vedaya gittiğimde yevmiyemi yükseltmeye başladı 70 liraya kadar çıkarmıştı ama ben tükürdüğümü yalamam deyip kabul etmedim. Mercan Mehmet benim işi bırakacağımı duyunca benden önce işi bırakıp Bodrum’a dönmüştü. Ardından ben de Bodrum’a döndüm.

Bizim geleceğimiz duyulmuş bizi dört gözle bekliyorlardı. Yıl 1970 Bodrum’da mavi yolculuğa yoğun talep nedeniyle tekne siparişleri patlamıştı. Tekne işinde çalışacak çok fazla yetişmiş elemana ihtiyaç vardı. Otobüsten inip eve giderken yolda Ziya USTA’yla (Ziya GÜVENDİREN) rastlaştık. Temelli döndüğümü duyunca yarın gel konuşalım dedi. Erol AĞAN Mercan Mehmet’i yanına almıştı bile beni de istiyordu ancak ben olmaz dedim. Niyetim Ziya Usta’nın yanında çalışmaktı. Eve vardığımda askerden önce 7 yıl yanlarında çalıştığım DENİZASLANI kardeşlerden Engin Ağabey ailece beni bekliyorlardı. Onlar hala Osmanlı Tersanesindeydiler. Onlarla çalışmamı istedi. Hem akrabamız hem de uzun yıllar yanlarında çalıştığım için kıramadım ancak bir şart koşmuştum. Daha önceki çalışma esnasında Mustafa ağabey bana birkaç kez kötü davranışlarda bulunmuştu. Bu nedenle onlarla çalışmayı Mustafa ağabeyin bana karışmaması şartıyla kabul etmiştim.

Çalışmaya başladım yevmiyem 40 lira olmuştu. Çekekte de iyi bahşiş alıyorduk. Çekekte denize tekne indirilirken eskiden beri gelen bir gelenek vardır. Tekne sahibi orada bulunan herkese ilk zamanlar lokum ikram ederdi zaman ilerledikçe bu ikram baklava ve meşrubat ikramına dönüşmüştü. Ve tekneyi denize indiren personelin başındaki kişi tekne denize ineceği son hamleden önce ırgat telinin sıkıştığını, teknenin denize inmekte zorlandığını ima eden “Tel kıstıııııı!” diye bağırır bahşişini isterdi. Bu bilinen bir şey olduğu için de tekne sahibi hazır ettiği bahşişi verir ve son darbe ile kızak kaydırılır tekne denize giderdi.

Ben 4 ayda epeyce para biriktirmiştim. Kendime bir bıçkı (hızar) makinası satın aldım. Niyetim kendi tersanemi kurmaktı. Yer arayışlarına başladım. Kahvede lafı geçince “DEDE” lakaplı Hüseyin YILLIKÇI benim de niyetim var ortak açalım diye teklif edince kabul ettim. “Dede” o sırada Erol AĞAN’ın yanında çalışıyordu. Meşhur “BALIK” teknesini birlikte yapmışlardı. Benim amca oğlu Hüseyin de bizi duymuş ben de ortak olmak istiyorum dedi kabul edip üç kişi tersane kurmaya karar verdik. Yer arayışlarında Paşatarlası’ndaki sonradan su ürünleri tesisi yapılan günümüzde okul olarak görev yapan boş araziyi kiralayıp tersanemizi kurduk. Çekek işi de yapıyoruz ve hiç unutmam ilk yıl iptidai ırgat ile karaya 50 tekne çekmiştik.

FOTO OLM 004

FOTO OLM 005

Bizden bir yıl sonra da yine Paşatarlası’nda eskiden Tabakhane olarak kullanılan binanın yanında Mesut TABAK da tersane kurmuştu onun çekeği yoktu sadece tekne imal ediyordu.

FOTO OLM 006

FOTO OLM 007

İlk teknemizi bir Ermeni’ye yapmıştık. Tekneyi teslim ettik ancak bir kısım borcu kalmıştı. “Ben Atina’ya gideceğim dönüşte vereyim” dedi. Bizim ortak amca oğlu Hüseyin bende gemici olarak gideyim diye atılınca kabul ettik. Hüseyin ile birlikte gönderdik gittiler. Biz o arada “THA” isimli tirhandili kurmuştuk çalışıyoruz. Malzeme alacağız paraya ihtiyacımız da var. Hüseyin geldi ama para alamadığını söyledi. Sonradan öğrendik ki parayı almış ve yemişti. Bu böyle yürümeyecek diye Hüseyin’in payını verip ortaklıktan ayırdık. “DEDE” ile biz ikimiz kaldık. 8 yıl birlikte çalıştık ancak DEDE’nin alkol bağımlılığı her yıl artarak devam ettiğinden artık işleri yürütmekte zorlanmaya başlamıştım. O sıra “MEKE” ve “MAVİ BONCUK” isimli iki tirhandil siparişi almıştık, benim de sabrım tükenmişti ayrılmaya karar vermiştim. İki tekneden birini seç birini sen yap birini ben yapayım herkes yaptığı teknenin parasını alsın sonra da ayrılalım dedim ve anlaştık. “Meke” yi bana bıraktı “Mavi Boncuk”u kendine aldı. Ben tekneyi bitirdim denize indirip teslim ettim. Ve eşyalarımı toplayıp kendime başka bir yer kiralayıp taşındım. Kiraladığım yer yine Paşatarlası’nda Kız Sanat Enstitüsü okul binasının alt tarafındaydı. “DEDE” teknesini bir türlü bitiremiyordu dayanamadım gidip yardım ettim ve bitirdik. O teknede bile 5 bin lira alacağım kalmıştı tekne sahibi söz verdiği halde ödememişti. Zaten 30 yıllık meslek hayatım boyunca böyle çok alacaklara sünger çekmişliğim olmuştur.

FOTO OLM 008

FOTO OLM 009

Dede ile işleri ayırdıktan sonra Paşatarlası’nda okulun altındaki tersanemi 11 yıl çalıştırdım. Ardından 1990 da İçmeler’e taşıdım. 1995 yılının sezon ortasında da tekne yapım atelyemi kapatarak tekne yapımcılığını bıraktım. 30 yıllık meslek hayatımda kaydını tutmadığım içim tam sayısını bilmiyorum ancak tahminen 30 büyük tekne yapmışımdır. Büyük tekne yaptığım esnada artan tahtalardan 6-7 metrelik bir iki de küçük tekne yapardım. O küçük teknelerden aldığım ücret masrafsız net olurdu. O küçük teknelerden daha çok para kazandım desem yeridir. Atölyemi kapattıktan sonra Tavşan Burnu mevkisindeki İsmet CENGİZ’in çekek sahasında çekek ustası olarak 26 yıl daha çalıştım. Pandemi döneminde kendimi emekliye ayırdım.

1975 de Saadet ile evlendik 1977’de bir kızımız İnayet 1980’de bir oğlumuz Murat doğdu.

FOTO OLM 010

İçmeler’de 1993 yılında kendime 17 metre 6 kabin “KETCH GULET” model bir tekne yaptım ismini “İDEAL” koydum. Tekneyi çalıştıracak olan kaptan da tekneye ortak oldu. Denize indirip içine personel koyup çalıştırmaya başladık. Birkaç yıl sonra ben tersaneyi kapatıp çekek işine giriştim. Ben çekek işinde çalışırken teknem de Mavi Yolculuk işinde çalışıyordu. Bodrumlu Kaptanlardan “YORGO” lakaplı Selahattin CURA tekneyi ortak çalıştırdığımız kaptandan hissesini satın alıp tekneye hem kaptan hem de ortak girdi. Bir süre de “YORGO” ile çalıştık. Selahattin’e “YORGO” lakabını Yunanlılar takmışlar onlarla çok içli dışlı dost olduğundan çok sevmişler ve kendilerinden biri gibi görüp “YORGO” ismini takmışlardı.

FOTO OLM 011

Birkaç yıl sonra Selahattin de kendine tekne yaptırmaya kalkışmış ve paraya ihtiyacı vardı, hissesini bana satmak istiyordu. Bende para yok tekneyi satalım dedim. Kabul etmedi, hisseyi benim almama ısrar ediyordu. Bende yeterince yok dediğimde “ne kadar varsa ver gerisini ne zaman istersen öde” diyerek tekneyi bana devretti. Elimdeki birikmiş ve bir o kadar da kredi çekerek meblağın üçte ikisini ödemiştim. O zamanlar Ege yat şirketi gezi için kiralık tekne arıyordu, bana teklif ettiler kabul edip aldığım peşinatla “YORGO” ya olan borcumu ödemiştim. Bazen de böyle insanın işleri rast gidebiliyordu.

Tekneye bir kaptan bir de aşçı tuttuk ben ve oğlum gezilere dönüşümlü olarak gemici olarak gidiyoruz o sezonun sonuna gelmek üzereyiz çalışıyoruz ancak kaptanın yer bilmezliği denizden ürkmesi beni de oğlanı da çileden çıkarıyordu. O haftaki gezimizin son günüydü Bodrum’a dönüyoruz Çökertme’den Kissebükü’ne gideceğiz. Çökertme’den çıktık biraz deniz vardı kaptan bu denizde gidilmez deyip Çökertme’nin hemen dibindeki Molla İbrahim koyuna daldı demirledi. O gezide 2-3 tekne birlikte gezi yapıyorduk. Diğer tekneler gitti telsizden bize “biz KisseBükü’ne geldik siz nerede kaldınız” diye çağrı yapıyorlardı. Sinirlendim telsizden “Kayık küçük, motor küçük, kaptan çok küçük gelemiyoruz”. Dedim. Dedim ancak sinirde sinirden de delireceğim. Dayanamadım kaptana kaptanlığı devir alıyorum. Bundan böyle kaptan benim çek demiri gidiyoruz dedim. Bir sürü de söylendim elbet. Aldık demiri gittik Kissebükü’ne. Elbette deniz biraz kabarıktı ancak buradaki denizin her zamanki haliydi.
Ertesi gün Bodrum’a da tekneyi ben götürdüm. Vardığımızda kaptan da gücenmiş işi bıraktı onunla birlikte aşçı da ayrıldı. Ertesi gün de gezimiz var ne yaparım diye çare ararken günlük gezi yapan bir teknedeki gemicinin biri ağabey ben geleyim ben aşçıyım dedi. Aşçıyı buldum kaptanlığı da ben yaparım oğlan da gemicim olur kadro tamamdı ancak benim askerliğimi serdümen olarak yapmış olmaktan ötürü verilen usta gemici ehliyetim var liman çıkışı almam için yetersizdi. Çıkış almak için Kaptan ehliyetine ihtiyacım var. Düşündüm düşündüm kimde var diye üstelik bir de boş olası lazım. Deli Salih’in oğlu Mehmet Ali aklıma geldi. “DELİ SALİH” lakaplı Salih AKÇALANLI Bodrum’un en ünlü taş ev ustasıdır. Mehmet Ali’ye telefon ettim ehliyetini getir çabuk dedim. Ne yapacaksın dedi. Dedim getir çıkış alacağım. Sağ olsun getirdi aldım çıkışı ve rahat rahat gezilerimizi yapmıştık. Zaten 3 tur yaptıktan sonra sezonu kapatmıştık.
Ben tekneyi karaya aldım. Yine Tavşan Burnu tersanede çekek işime devam ediyordum. O sıra Bodrum’da kaptan sınavı açıldı. Düşündüm bu yetersiz kaptanlarla uğraşmaktansa kendim kaptan olayım hem de işin başında olurum. Koştum gittim sınava girdim ancak 49 puan almışım. Normaldi hiç ders çalışmamıştım. 50 puan alsaydım geçecektim. Yahu bir puan daha verin de ehliyeti alayım dedimse de hak etmedin deyip vermediler. Daha sonra Antalya’da açılan sınava hazırlanıp gidip kazandım ve ehliyetimi aldım. O günden sonra da İDEAL teknemde uzun süre kaptanlık yaptım. Oğluma da ehliyet aldırdıktan sonra zaman zaman da dümeni ona teslim ediyordum. Gün geldi artık emekli olmak zamanı geldi deyip tekneyi oğlana devrettim.

FOTO OLM 012
Tekne yapmak yetenek, istek ve deneyim gerektirir. Bunlardan biri eksik olursa o tekne batar. Bizim usta çırak ilişkisiyle öğrenip yaptığımız tekneleri Akdeniz çanağında haklı bir üne ulaştırdık. Bodrum’a çok büyük bir istihdam sağladık. Bodrum’u ahşap tekne yapım ustalığında birinci sıraya çıkardık. Artık tekneler devasa boyutlara ulaşmaya başladı. Yeteneğin yanı sıra mühendislik de devreye girmiştir. Bizim tekne yaptığımız zamanlarda tekne mühendisi olarak çalışmaya başlayan Fuat TURAN ve Macit GÜNDOĞDU okulda öğrendiklerini bizim ustalığımız ile test edip harmanladılar ve tekne yapım tekniklerini ilerlettiler. Onlar yok iken de biz ustalarımızdan öğrendiğimiz usullerle tekne modelini kareli kağıtlar üzerine detaylı olarak çizerek planlardık. Artık yeterli tekne ustası yetişmiyor. Usta çırak öğretisi ile mesleği devir alan çok az adam kaldı. Okulunu açtılar ancak öğretmen politikaları yanlış olduğundan yetersiz kaldı. Gündoğan’daki okula öğretmen olması için Ali Kemal DENİZASLANI’na teklif etmişler o da bana hadi gel beraber girelim dedi. Ali Kemal Bodrum’un yetiştirdiği ender tekne ustalarından biridir. Yaptığı maket tekneler ile Bodrum Deniz Müzesini yaratmıştır. Beraber görüşmeye gittik verdikleri ücret bizim okula gidiş geliş yol parasına bile yetmiyordu. İkimiz de kabul etmeden döndük. Çabalar var ancak yetersizdir. Şimdilik benden bu kadar. Sağlıcakla kalın.

FOTO OLM 013
Ali DİKAN ağabeyin hikayesinde teknecilik ile ilgili bilgilerle mutlu oluyoruz ancak bizler bu teknelerle yaptığımız Mavi Yolculukların mecrası şahane koylarımızı yapılaşmaya kurban edersek bu teknelere de ihtiyacımız olmayacak. Bodrum’a sağlanmış olan bu devasa istihdamı da kaybetmiş olacağız dikkatinizi çekmek isterim.
Gelmiş geçmiş tüm ağaç bükücü kayıkçıları hürmetle anıyoruz.

Saygılarımla Ali DİZDAR