ALİ DİZDAR’IN YAZISI, DENİZE TİRHANDİL YAKIŞIYOR…
Tirhandil Yunanistan’ın Ege adalarında ihtiyaca göre doğmuş 2000 yıllık geçmişe sahip bir tekne formu. Teknenin eni, boyunun üçte biri oranında planlanarak yapılmasından ötürü bu ismi aldığı varsayılır.
Ve komşumuz Yunanlı balıkçıların hala vazgeçilmezidir. Zaten adalar arsındaki hırçın denizlerde kullanılmak üzere ihtiyaç doğduğu için icat ve imal edilmiş Tirhandil’ler doğal olarak aynı görevde kullanılmaktadırlar. Eski günlerde adalar arası ve ana kara arasındaki nakliye için de yoğun olarak kullanılmış olsa da artık günümüzde buna ihtiyaç yoktur. Tirhandil artık ya turizme ve meraklısına özel hizmet etmekte ya da büyük, küçük çeşitli boylarıyla Yunanlı balıkçıların ufak tefek eklemeler yaptıkları şirin görünümleri ile balık avlamakta kullanılmaktadırlar.
Sıklıkla ziyaret ettiğimiz, kıyılarımıza yakın adalarda birkaç kendi yaptıkları ya da bizden satın aldıkları modifiye ya da modernize edilmiş, boyca büyük Tirhandil’leri gezi turizminde de kullanıyor olsalar da genelliyecek olursak yoğun olarak balıkçı teknesi olarak kullanıldığını görürüz.
Özenle boyanmış ve bakımında titizlendikleri balıkçı Tirhandil’lerine, kullanmadıkları ya da kullanım öncesi ve sonrası bağladıkları konumlarında ikinci bir görev daha yüklerler. Bizim de küçük ve şirin olarak beğenip ilgi gösterdiğimiz ve onların şirin gözükmesi için yoğun çaba sarf ettikleri adaların küçük sahil beldelerinde ortamı güzelleştirmekte ve manzarayı zenginleştirmekte kullanıyorlar.
Sahilde bir restorana oturduğunuzda, kıyısında demirli Tırhandil’ler konu mankeni gibidir, manzarayı güzelleştirir ve nostaljik atmosfer yaratırlar. Küçük balıkçı barınaklarını ya da limanlarını gezdiğinizde çeşit çeşit Tirhandil’leri adeta bir galeride sergilenen bir resim, bir fotoğraf gibi seyredersiniz ya da deniz müzesinde önünde durduğunuz bir makete bakar gibi olursunuz.
Bizde Tirhandil daha farklı bir macera yaşar. Bizim Tirhandil geçmişimiz çok gerilere gitmez. İmalatı Bodrum’da 1950 li yıllara girerken başlar. Daha öncesinde adalardan Bodrum’a göçen Giritli denizciler getirirler birer birer. Önceleri yoğun olarak süngercilikte ve nakliyede kullanılan tirhandiller, süngerciliğin popüler olduğu yıllarda ilgi ve talep görerek yoğunlukla üretimi yapılır. Balıkçılarımız küçük boyutlulardan birkaç örneğini kullansalar da pek fazla rağbet etmezler çünkü onların daha kullanışlı Piyade tekneleri vardır.
Turizme balıklama dalan Bodrum, süngerciliği bırakıp direkt mavi yolculuğa geçiş yaptığından elindeki Tirhandil’leri turistik gezi amacıyla kullanmaya başlar ve üretmeye de devam eder. Ancak çok kısa süre sonra yeni dizayn Gulet’ler Tırhandil’e olan talebi zayıflatır. Ancak bizdeki denizcilerin tirhandil aşkı bitmez. Yelkene meraklı müşterisi olanlar gelişmiş Tirhandil’ler üreterek gezi turizmine inatla devam ederler. Tirhandil’in gezi turizmindeki tek handikapı kıç güvertesinin darlığıdır. Ancak yelken seyrinin zevki bu handikapı unutturur niteliktedir. Böylece Tirhandil’ler gezi turizminden nemalanabilmek için yelken yapmak üzerine donatılmaya ve gilişmeye başlarlar.
Deniz turizminin pik yaptığı yıllarda yoğun olarak üretilen Gulet’lerin, yelken yapabilme kabiliyetlerinin gelişmesi ve sahip olduğu lüksler Tirhandil’i turistik gezi teknesi kategorisinde talepsiz kılar ve mecburen özel tekne statüsüne geçiş yapar. Bu geçiş imalatında yavaşlamayı getirir. Ancak Tirhandil tekne yapım ustaları direnmeye devam ederler. Ufak tefek özel siparişler ve yurtdışına satışları yapımcıları pek fazla tatmin etmez ve Tirhandil’i kendileri için imal etmeye de başlarlar. Kendileri için imal ettikleri teknelerinde önce konforu geliştirir ve keyfince yelken yapmak adına yelken donanımında yenilikleri uygulamaya başlarlar.
Bu arada Bodrum Cup adıyla gelenekselleşen ahşap teknelerin yarışlarında zevkine yarışmaya ardından kendi kategorisinde rakipleriyle iddalaşmaya başlarlar. Yelkene verdikleri önem ve tekne dizaynlarında yaptıkları geliştirmeler ile zaman zaman genel birinciliklere de ulaşmaya başlarlar. Hatta bu yılki (2023) Bodrum Cup yarışlarında genel klasmanda ilk iki sırayı GARAPOŞET ve HIZIR-1 isimli Tirhandil’ler almıştır.
Tirhandil’i özel amacı için kullanan denizcilerimiz ve meraklıları teknesini sadece turizm sezonunda değil de tüm yıl boyunca kullandığı için Bodrum Cup’ta yarışmak yetmez. Çünkü Bodrum Cup sezonu bitirmiş turistik teknelerin bir yarışı ve hatta bir festivali gibi algılanıp uygulandığı için yarışmaya ve yelken yapmaya doymayan tirhandil sahiplerini tatmin etmez. Önce dernekleşip sonrada kendi adlarına yakışan bir yarış düzenleme ile boy gösterirler ve TİRHANDİL CUP doğar. İlk Tirhandil Cup 2016 yılında Bodrum Cup öncesinde görkemli bir açılış ve yarışla kendini duyurur. Takibeden yıllarda tek yarışı yeterli görmeyen Tirhandil’ciler bir turnuva düzeniyle hafta sonları yarışmaya başlarlar.
İşte Tirhandil’in bu sunumu popülerliğini ve sahip edinilme hızını artırmaktadır. 2000 yıl önce Ege adalarında icat edilmiş olmasına karşın Bodrum Tirhandil’e yeniden hayat vermiş ve dizaynında neredeyse devrim yapmıştır. Türkiye’de en çok Tirhandil üretilmiş tersanelere sahiptir. Günümüzde en çok, en büyük. en lüks, en yarışçı Tirhandil teknesinin yapıldığı ve yaşatıldığı yer Bodrum’dur.
Tirhandil denizde güvenilirliği en yüksek tekne olmuştur. Üretildiğinden bu yana hiç alabora olmuş tirhandil vakasına rastlanmaz o nedenle Tirhandil’e “DENİZCİ TEKNE” denir.
Denizcilerin genellediği bir özdeyiş vardır “Popon bir kere denize değdimi artık dönüşün olmaz” derler. Tirhandil de buna benzer bir kez tadını aldınmı bir daha bırakasın gelmez. Ve Tirhandil’cilik bir aşka dönüşür.
Bu yıl 8.si düzenlenecek olan 2023-2024 KIŞ TROFESİ Tirhandil Cup yarışlarında takvim aynen Şöyle….
- AYAK / 25-26 Kasım 2023
- AYAK / 16-17 Aralık 2023
- ATAK / 20-21 Ocak 2024
- AYAK / 17-18 Şubat 2024
- AYAK / 02-03 Mart 2024
- AYAK / 23-24 Mart 2024
Hiç abartmıyorum DENİZE DE TİRHANDİL ÇOK YAKIŞIYOR… Rüzgarınız kolayınıza pruvanız neta olsun….
Saygılarımla Ali Dizdar
