AKIN: MOZOLE PROJESİ’NİN YAPILMASI MÜMKÜN DEĞİL
Mimar Prof. Dr. Günkut Akın, Bodrum’da katıldığı söyleşide “Mausoleum Müzesi Restitüsyon Projesi”nin yasalar, arkeoloji ve statik açıdan yapılmasının mümkün olmadığını söyledi. Akdeniz Ülkeleri Akademisi (AKADEMİA) Vakfı Başkanı Özay Kartal ise Akın’ın bu iddiasına cevap verdi.
Mimarlar Odası Bodrum Temsilciliğince Bodrum Ticaret Odası’nda ‘Cam Mozole; Yasalar, Arkeoloji ve Statik’ konulu söyleşi gerçekleştirildi. Söyleşinin konuşmacısı Mimar Prof. Dr. Günkut Akın, Akdeniz Ülkeleri Akademisi (AKADEMİA) Vakfının öncülüğünde Halikarnas Mozolesi’nin ileri teknolojiyle yeniden canlandırılması amacıyla hazırlanan “Mausoleum Müzesi Restitüsyon Projesi” hakkında açıklamalarda bulundu.
Proje ile ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığının karar verme aşamasında olduğunu ve bakanlığın proje ile ilgili kendisinden görüş istediğini anlatan Akın, projeyi yasalar, arkeoloji ve statik açıdan değerlendirerek yapılmasının mümkün olmadığını savundu.
Söyleşi sonrasında Kent Haber’e konuşan Prof. Dr. Günkut Akın, şu ifadelere yer verdi:
“Bu önerilen proje şu andaki kazı alanında Mozole’nin vaktiyle üzerine oturduğu temellerin üzerine 50 metre yüksekliğinde, 38 metre taban alanıyla camdan çelikten mozole yapmak fikrine karşı şunlar söylenebilir; birincisi yasal açıdan mümkün değildir. Ulusal ve uluslar arası yasalara göre böyle bir arkeolojik alanda sadece dağılan parçalar bulunduktan sonra ve hepsinin yeri tam belli olduktan sonra yapı tekrar ayağa kaldırılabilir. Minimum müdahale, minimum ekle ona uymuyor. Çünkü Mozole’nin bizdeki ve British Museum’daki parçaların toplamı Mozole’nin yüzde 2-3’ü civarında bir şey. Yani yasalar açısından böyle bir şey yapılamaz.”
Arkeolojik açıdan AKADEMİA’nın önerdiği projede kesinliğin olmadığını da savunan Akın, “Yani o rekonstrüksiyon için önerilen şeyin kesinliği yok, çünkü başka rekonstrüksiyon önerileri de var. Hangisinin doğru olduğuna karar verebilecek durumda değiliz. Bütün rekonstrüksiyon önerileri de birer varsayıma dayanıyor. Yani M.S. 1. Yüzyılda yaşamış olan ünlü Plinius’un yazdıklarının okunmasına dayanıyor ve orada yanlış yazıldı diye yeni okumalar öneriliyor. Bunların da hepsi birer varsayım. 3’üncü de bu mozole hafif bir yapı olmayacak. Bunun betonarme temelleri tamamıyla kazı alanının yani vaktiyle Mozole’nin temellerinin oturtulduğu çukurun içine beton yerleştirilerek oturtulacak. Bu geri dönüşü olmayan bir şeydir. Biz Mozole’nin gerçek kalıntılarını tamamen kaybetmiş olacağız.” değerlendirmesinde bulundu.
Kültür ve Turizm Bakanlığının proje ile ilgili karar aşamasında olduğunu aktaran Mimar Prof. Dr. Günkut Akın, “Projenin yapılmaması gerekir. Şu anda Kültür Bakanlığı bu konuda karar vermek üzere. Önümüzdeki hafta karar çıkar. Konuyla ilgili görüşler topladılar. Benden de görüş aldılar. İki arkeologdan da görüş aldılar. Benim görüşüm olumsuzdu. Bugün anlattıklarım zaten o rapora dayanıyordu. Diğer arkeologlar da sanıyorum olumlu görüş bildiremezler çünkü bu hakikaten arkeoloji dünyasında böyle bir şeyi önermiş olmak bir suç. Kazı alanının üzerine bir yapı yapılmasını önermek bir suç.” dedi.
Mozole’nin düzenlenmesi için başka bir projenin de olduğuna işaret eden Akın, “Kültür Bakanlığı onu ısmarlamış. Bir yıldır yapılıyor. Bu haftalarda uygulama projesine geçecekler. Amaç kazı alanını daha derli toplu, okunaklı hale getirmek. Orada bir dağınık bir görüntü var. Danimarkalıların koruma duvarı olarak ördüğü akıl karıştıran bazı duvarlar var. Gerçek kayaları okunaklı bir şekilde gösteren, Mozole’nin oturma alanının bir bakışta okunabileceği bir proje önerisi var. Eski Mozole’nin oturduğu tabana ayağımızı basabileceğiz. Çok okunaklı ve mütevazi arkeolojik verileri tahrip etmeyen bir proje. Birkaç yıl içerisinde bu uygulanacaktır diye düşünüyorum.” diye konuştu.
ÖZAY KARTAL YANIT VERDİ
Akdeniz Ülkeleri Akademisi (AKADEMİA) Vakfı Başkanı Özay Kartal ise eleştirilere şu yanıtı verdi:
“Proje ortada yok ama projeyi eleştirenler var! Ortada sadece detaylı bir fikir var. Bu fikrin teknik mimari, statik, sergileme ve peyzaj projesi henüz ortada yok, çalışılıyor! Şaşırmadan edemiyorum, konusunda uzman olduğunu söyleyenler kalkıp söyleyişiler paneller düzenliyor konu hakkında. Bu proje bir aslına uygun yapım projesiymiş gibi eleştiriler, argümanlar sunuyorlar. Başladığınız yer yanlışsa nasıl doğru yere varıyorsunuz diye sormak lazım! Bodrum’un orta yerinde iklimsel tahribatla yok olmakta olan bir arkeolojik hazine yatıyor. İki temel ihtiyaç var herkesin hem fikir olduğu; Korunmalı ve Şanına uygun bir şekilde sergilenmeli. Bu amaçla ortada Prof Jeppesen’in bir çözüm önerisi var. Biz bunu değerlendiriyoruz. Eleştiri yapanlara soruyoruz var ise daha iyi bir öneriniz getirin sunun bize onu çalışalım. Cevap hayır yok. Diğer bir eleştiri ise büyüklüğü ve şehrin siluetini bozacakmış yönünde. Lütfen gidip Mausoleum müzesi kapısında durup ve arkasındaki siluete bir baksınlar.
Vakfımız, Mozole ile ilgili arkeolojik araştırmalara ömrünü adamış, Prof. K. Jeppesen’in fikrini, çok değerli akademisyenlerden oluşturduğumuz bilim danışma heyetimizin gözetiminde, 2017 yılında yaptığımız Uluslararası Mausoleum Çalıştayı sonuç bildirgesi ışığında yürütüyor. Bu fikrin projelendirmesini ise Avrupa Mimari Koruma ödülü olan Europa Nostra Ödülü’nü iki defa kazanmış olan Dr. Mim. Mehmet Alper tarafından yapılıyor. Projemiz bitme aşamasında önümüzdeki günlerde bu proje halkımızın beğenisine sunulacak. Yapıcı olmayan, sonuçsuz ve kendilerini her türlü uzmanlık alanı ve otoritenin üzerinde gören eleştiriler ukalalıktan öte anlam taşımıyor.”
Kent Haber Hamdi Yörür
